OSMOSE, WAT IS HET EN HOE KUNT U HET VOORKOMEN OF BEHANDELEN?

Osmose is een probleem dat regelmatig voorkomt. Het kan u als eigenaar van een polyester zeilboot zorgen baren. Deze stille vijand komt vaak pas na jaren van onopgemerkte schade aan de oppervlakte. Osmose kan de waarde van uw zeilboot aanzienlijk beïnvloeden.

Maar wat is osmose precies? Hoe kunt u het herkennen en wat kunt u doen om het te voorkomen of te behandelen? In deze blog duiken we dieper in de oorzaken, symptomen en oplossingen voor osmose. Zo bent u goed geïnformeerd en kunt u de nodige stappen ondernemen om uw zeilboot in topconditie te houden.

Wat is osmose en hoe ontstaat het?

Om te begrijpen wat osmose is, hebben we eerst enkele definities nodig:

GRP (Glassfiber Reinforced Plastic)

Dit materiaal, ook wel bekend als glasvezel versterkt kunststof, wordt vaak gebruikt in de bouw van pleziervaartuigen. Dit materiaal bestaat uit meer dan alleen polyester lagen, maar bevat ook vinylester en epoxy systemen.

Osmose

Osmose treedt op wanneer er aan beide zijden van een membraan een verschil is in concentratie van opgeloste stoffen. Dit ziet u in afbeelding 1. Dit membraan laat alleen het oplosmiddel door, niet de opgeloste stoffen. Hierdoor verplaatst het oplosmiddel zich van de kant met een lagere concentratie (hypotonisch) naar de kant met een hogere concentratie (hypertonisch). Dit ziet u in afbeelding 2.

Hydrolyse

Dit is het proces waarbij een chemische verbinding wordt gesplitst door de toevoeging van water.

Hoe werkt dit bij uw zeilboot?

Stel u voor dat vloeistof "a" het water is waarin uw boot drijft en vloeistof "b" het vocht is dat in het GRP aanwezig is. De wand tussen deze twee is de gelcoat, die het laminaat van de romp beschermt tegen vocht.

Water kan in de gelcoat doordringen door kleine kanaaltjes die ontstaan door het verdampen van styreen. Vervolgens speelt hydrolyse een rol. Het water dat lange tijd in het laminaat blijft, veroorzaakt het splitsen van chemische verbindingen in het polyester. Hierdoor ontstaat osmose, aangezien er een verschil in dichtheid is van het water buiten en binnen de romp aan beide zijden van de halfdoorlatende gelcoat.

Het vochtgehalte in het laminaat neemt toe (afbeelding 1 en 2). Dit uit zich als blaasjes op de romp. Deze blaasjes verschijnen vaak eerst net onder de gelcoat, maar kunnen ook dieper in het laminaat voorkomen. Ernstige vormen van osmose, zoals delaminatie, komen minder vaak voor door het gebruik van betere materialen en methoden.

Vochtopname, hydrolyse en osmose zijn onvermijdelijk bij GRP dat langdurig in contact staat met water. Het is alleen de vraag wanneer het zich zal openbaren. Osmose ontstaat sneller bij hoge temperaturen en in zoet water. Het type kunststof en glasvezelmat dat wordt gebruikt, heeft ook invloed op het osmoseproces. Vinylester en epoxyharsen hebben een hogere dichtheid en zijn daardoor minder gevoelig voor osmose.

Osmose is niet te voorkomen. Maar is dat een groot probleem? Elk materiaal heeft onderhoud nodig, of het nu aluminium, staal, hout of GRP is. GRP vereist relatief weinig onderhoud, wat voor velen aantrekkelijk is. We zullen moeten accepteren dat GRP niet onderhoudsvrij is.

Wat kunt u doen om osmose te vertragen?

• Breng een "dampdichte coating" aan over de gelcoat, en daarover de antifouling.
• Plaats de boot regelmatig op het droge om wateropname te beperken. In een winter verliest een romp niet al het vocht dat het in de zomer opneemt.
• Een boot ontwikkelt minder snel osmose in zout water dan in zoet water. Helaas is deze keuze niet voor iedereen mogelijk.

Door deze maatregelen te nemen, kunt u de ontwikkeling van osmose vertragen en de levensduur van uw GRP-pleziervaartuig verlengen.

Wat te doen bij osmose?

Heeft u tekenen van osmose op uw zeilboot ontdekt? Dan is het zaak om effectief te handelen en verdere schade te voorkomen. De eerste stap is een grondige inspectie door een professional om de omvang van het probleem vast te stellen. En – belangrijker nog - u advies te geven over het herstel. Afhankelijk van de ernst van de osmose, kunnen verschillende behandelingsopties overwogen worden.

In milde gevallen kan het voldoende zijn om alleen de gelcoat te verwijderen, de romp te laten drogen, om vervolgens bij de juiste condities voldoende nieuwe epoxy lagen aan te brengen. Bij ernstigere gevallen kan een vergaande osmosebehandeling nodig zijn. Daarbij wordt de gelcoat eveneens volledig verwijderd. De aangetaste laminaatlagen worden verwijderd en daarna gedroogd. Vervolgens zullen nieuwe laminaatlagen worden aangebracht voordat een goed verfsysteem kan worden opgezet.

Ongeacht de aanpak is het belangrijk om na de behandeling preventieve maatregelen te nemen. Denk hierbij aan regelmatige onderhoudsinspecties en het aanbrengen van een hoogwaardige beschermende coating. Zo kunt u toekomstige osmoseproblemen mogelijk voorkomen.

Preventieve maatregelen tegen osmose

Voorkomen is beter dan genezen. Dit geldt zeker voor osmose bij zeilboten. Er zijn verschillende stappen die u kunt nemen om de kans op osmose te minimaliseren. Houd bijvoorbeeld de romp van uw boot schoon, vrij van algen, mosselen en vuil.

Een van de belangrijkste maatregelen is het in topconditie houden van uw boot. Bij een nieuwbouw zeilboot heeft u de mogelijkheid om de boot direct te voorzien van een deugdelijk, dampdicht verfsysteem. Veel boten worden standaard geleverd met antifouling, direct op de romp. Antifouling beschermt de zeilboot niet, maar zorgt alleen dat er minder organismen aan de romp groeien. De lagen coating tussen de antifouling en de gelcoat zijn de beschermende lagen. Die dienen dus ook van een goede kwaliteit en voldoende laagdikte te zijn.

Regelmatig onderhoud en inspectie van de romp zijn essentieel om vroege tekenen van osmose op te sporen en aan te pakken. Zo kan water ook via de bovenzijde infiltreren. Het gevolg: osmose in dekken en in het gedeelte boven water. Controleer daarom regelmatig kitnaden en dekbeslag op lekken. Daarnaast is het belangrijk om uw boot op een droge en goed geventileerde plaats op te slaan wanneer deze niet in gebruik is.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, verlengt u de levensduur van uw zeilboot. De kans op kostbare reparaties wordt zo een stuk kleiner.

Laat een professional uw zeilboot inspecteren

Soms is osmose zichtbaar met het blote oog, maar niet altijd. Het probleem volledig in beeld brengen, is vaak alleen mogelijk met behulp van gespecialiseerde apparatuur en expertise. Het herkennen van de vroege stadia van osmose en het beoordelen van de ernst ervan vereist de inzet van een professional.

Van Baars Expert Pleziervaartuigen beschikt over de kennis en de tools om een grondige en nauwkeurige inspectie van uw zeilboot uit te voeren. Onze experts kunnen potentiële problemen identificeren voordat ze zich ontwikkelen tot kostbare en tijdrovende reparaties.

Neem vandaag nog contact met ons op om een professionele inspectie te plannen. Dan kunt u met een gerust hart genieten van uw tijd op het water, wetende dat uw boot in topconditie is.